Sermaye piyasalarındaki gelişmelerin bir gereği ve dinamik bir süreç olarak Kurumsal Yönetim İlkeleri’nin uygulanması, Tofaş açısından belirleyici ve artan bir önem taşımaktadır. Tofaş, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yayımlanan Kurumsal Yönetim İlkelerine uymakta ve gelişen koşullara bağlı olarak uyum sağlanacak konularda iyileştirmeleri ve gerekli düzenlemeleri yapmaktadır.
Tofaş, kurumsal yönetimi bir şirket kültürü olarak benimsemek suretiyle ilgili faaliyetlerini sürdürmektedir. Tofaş, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Kurumsal Yönetim Tebliği kapsamında şeffaflık, hesap verilebilirlik, adillik ve sorumluluk ilkeleriyle kurumsal yönetim uygulamalarını sürdürülebilirlik anlayışıyla devam ettirmektedir.
Şirket’in Sermaye Yapısı ve Ortaklık Hakkında Bilgiler
Şirket’in Sermayesi ve Sermayenin %10’undan Fazlasına Sahip Ortaklar
Tofaş, Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre kayıtlı sermaye sistemini kabul ederek Sermaye Piyasası Kurulunun 1.8.1991 tarih ve 532 sayılı izni ile kayıtlı sermaye sistemine geçmiştir. 31 Aralık 2022 tarihi itibarıyla Şirket’in kayıtlı sermaye tavanı 1.000.000.000 TL olup Sermaye Piyasası Kurulunca verilen kayıtlı sermaye tavanı izni 2021-2025 yılları (5 yıl) için geçerlidir. Yönetim Kurulu, 2021 yılından 2025 yılı sonuna kadar Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine uygun olarak gerekli gördüğü zamanlarda kayıtlı sermaye tavanına kadar yeni pay ihraç ederek çıkarılmış sermayeyi artırmaya; imtiyazlı, primli veya nominal değerinin altında pay ihracı konularında karar almaya yetkilidir.
31 Aralık 2022 tarihi itibarıyla Şirket’in çıkarılmış (ödenmiş) sermayesi ise 500 milyon TL’dir.
Ortakların Unvanı |
Hisse Grubu |
Pay Tutarı (TL) |
Oy Hakkı |
Pay %’si |
Stellantis Europe S.p.A. |
D |
189.279.856,87 |
18.927.985.687 |
37,8560 |
Koç Holding A.Ş. |
A |
187.938.121,26 |
18.793.812.126 |
37,5876 |
Temel Tic. ve Yat. A.Ş. |
A |
175.693,44 |
17.569.344 |
0,0351 |
Koç Ailesi |
A |
1.166.042,17 |
116.604.217 |
0,2333 |
Diğer Ortaklar |
E |
121.440.286,26 |
12.144.028.626 |
24,2880 |
Toplam |
|
500.000.000,00 |
50.000.000.000 |
100 |
Olağan ve Olağanüstü Genel Kurul toplantılarında hazır bulunan pay sahipleri, oy haklarını toplam paylarının nominal değeri ile orantılı olarak kullanırlar. Genel Kurul toplantılarında, oylar açık olarak verilmektedir fakat toplantıda temsil edilen payların en az yirmide birine sahip pay sahiplerinin talebi üzerine gizli oylama yoluna başvurulmaktadır.
Hisse Bilgileri
Tofaş hissesinin 2022 yılı ortalama değeri, 2021 yılı ortalama değerine göre %121 artış göstererek aynı dönemde ortalama %98 oranında değer kazanan BİST 100’den daha güçlü bir performans sergilemiştir. Yıl sonunda gerçekleşen seviyeler göz önünde bulundurulduğunda, Tofaş hissesi 2022 yılında %138 oranında artarken aynı dönemde BİST 100 %197 yükselmiştir.
Halka Açılma Tarihi: |
01.07.1991 |
Borsa Kodu: |
TOASO |
Ödenmiş Sermaye: |
500.000.000 TL |
Tavanı: |
1.000.000.000 TL |
2022 temel verileri |
|
Kapanış Fiyatı: |
165,7 TL |
Piyasa Değeri: |
4,43 milyar ABD doları |
En Yüksek (Gün İçi): |
170,2 TL |
En Düşük (Gün İçi): |
58,95 TL |
Yabancı Payı |
%22,4 |
Ortalama İşlem Hacmi: |
67,6 milyon ABD doları |
Tofaş hissesinin yabancı yatırımcı payı 2022 yılı sonunda %22,4 olarak gerçekleşmiştir. Aynı donemde BİST yabancı yatırımcı payı ise %29,6 seviyesinde olmuştur.
Şirketin Dâhil Olduğu Endeksler
BIST SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ENDEKSİ / BIST TÜM / BIST SINAİ / BIST 30 / BIST 100 / BIST Bursa / BIST YILDIZ / BIST KURUMSAL YÖNETİM / BIST TEMETTÜ / BIST METAL EŞYA, MAKİNA / BIST 50
Tofaş Yönetim Kurulu
Tofaş Yönetim Kurulu, 10 üyeden oluşmaktadır. Bu üyelerin 2’si bağımsız üyedir ve Yönetim Kurulu Başkanı ile CEO farklı kişilerdir. İcradan sorumlu tek üye olan CEO, doğrudan Yönetim Kurulu’na raporlama yapmaktadır. Şirket’in işlerini ve idaresini yürüten Yönetim Kurulu, Genel Kurul tarafından Türk Ticaret Kanunu hükümleri ve Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri çerçevesinde seçilen en az 8 ve en fazla 12 olmak üzere çift sayıdaki kişiden oluşmaktadır.
Yönetim Kurulu’nda toplantı ve karar yeter sayısı, Yönetim Kurulu’ndaki tüm üyelerin salt çoğunluğunun katılımı ve olumlu oyu ile sağlanır. Bu yeter sayısının sağlaması için A Grubu pay sahipleri tarafından aday gösterilen bağımsız nitelikte olmayan en az 2 üyenin ve D Grubu pay sahipleri tarafından aday gösterilen bağımsız nitelikte olmayan en az 2 üyenin katılımı ve olumlu oyu gereklidir. Sermaye Piyasası Kurulu tarafından oluşturulan Kurumsal Yönetim İlkeleri ile getirilen zorunluluklar saklıdır.
Yönetim Kurulu’na seçilecek üyelerin yarısının A Grubu, diğer yarısının ise D Grubu pay sahipleri tarafından gösterilecek adaylar arasından seçilmeleri zorunludur. A ve D Grubu pay sahipleri tarafından gösterilen adaylar arasından birer tanesinin Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemelerinde tanımlanan bağımsızlık niteliklerine haiz olmaları zorunludur.
Yönetim Kurulu üye seçimlerinde yaş, cinsiyet, ırk, uyruk, milliyet, etnik köken çeşitliliğinin sağlanması hedeflenmektedir. 31 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe giren Yönetim Kurulu Çeşitlilik Politikası www.tofas.com.tr/Surdurulebilirlik/Politikalar/ internet adresinde yer almaktadır.
Yönetim Kurulu’nda görev alacak bağımsız üyelerin sayısı ve nitelikleri Sermaye Piyasası Kurulu’nun Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne ilişkin düzenlemelerine göre tespit edilmektedir. Denetim Komitesi’nin tamamı bağımsız üyelerden oluşurken Kurumsal Yönetim Komitesi’nin %40’ı ve Riskin Erken Saptanması Komitesi’nin de yarısı bağımsız üyelerden oluşmaktadır. En fazla 3 yıl için seçilebilen Yönetim Kurulu üyeleri, görev süreleri bitmiş ise yeniden seçilebilmektedir.
Yönetim Kurulu Üyelerinin Görev, Yetki ve Sınırı ile Denetim
Yönetim Kurulu üyelerinin özgeçmişleri 2022 Faaliyet Raporu’nda ve Şirket’in kurumsal internet sitesi www.tofas.com.tr adresinde yer almaktadır.
Tofaş Yönetim Kurulu’nun raporlama dönemindeki çalışmaları hakkında bilgi 2022 Faaliyet Raporu’nda yer almaktadır.
Tofaş Yönetim Kurulu Komiteleri
Tofaş Yönetim Kurulu bünyesinde 3 komite ve 1 kurul faaliyet göstermektedir: Kurumsal Yönetim Komitesi, Riskin Erken Saptanması ve Risk Yönetimi Komitesi, Denetim Komitesi ve Etik Kurul.
Çalışmalarını, Yönetim Kurulu’na bağlı olarak yürüten Kurumsal Yönetim Komitesi, Denetim Komitesi ile Riskin Erken Saptanması ve Risk Yönetimi Komitesi, Yönetim Kurulu’nun faaliyet etkinliğinin sağlanmasında önemli bir yere sahiptir. Aday Gösterme Komitesi ve Ücretlendirme Komitesi görevleri de Kurumsal Yönetim Komitesi tarafından yerine getirilmektedir.
Tofaş’ta risk yönetimi süreçleri de Yönetim Kurulu’nun sorumluluğundadır. Risk yönetimi alanındaki görev ve faaliyetler, ilgili yasal mevzuata uygun olarak Denetim Komitesi ile Riskin Erken Saptanması ve Risk Yönetimi Komitesi tarafından yerine getirilmektedir. Yönetim Kurulu’na yapılan raporlamalar doğrultusunda kurumsal risk stratejileri belirlenmektedir.
Tofaş Yönetim Kurulu Komiteleri’nin raporlama dönemindeki çalışmaları hakkında bilgi 2022 Faaliyet Raporu’nda yer almaktadır.
Tofaş Üst Yönetimi
Raporlama tarihi itibarıyla Tofaş’ın üst yönetim kadrosu CEO ve 18 Direktör’den oluşmaktadır.
CEO ve Şirket üst yönetiminin sorumlulukları arasında;
yer almaktadır.
Üst yönetim özgeçmişleri 2022 Faaliyet Raporu’nda ve Şirket’in kurumsal internet sitesi www.tofas.com.tr adresinde yer almaktadır.
Yönetim Kurulu Üyeleri ve Üst Düzey Yöneticiler İçin Ücret Politikası
Bu politika dokümanı, SPK düzenlemeleri kapsamında idari sorumluluğu bulunanlar kapsamındaki Yönetim Kurulu üyelerimiz ve üst düzey yöneticilerimizin ücretlendirme sistem ve uygulamalarını tanımlamaktadır.
Yönetim Kurulu üyelerinin tamamı için geçerli olmak üzere her yıl Olağan Genel Kurul toplantısında sabit ücret belirlenir.
İcrada bulunan Yönetim Kurulu üyelerine, aşağıda detayları açıklanan üst düzey yöneticiler için belirlenen politika kapsamında ödeme yapılır.
Şirket faaliyetlerine katkı amacıyla belli fonksiyonları yürütmekle görevlendirilen üyelere, Genel Kurulda belirlenen sabit ücrete ek olarak üstlendikleri fonksiyon dolayısıyla Kurumsal Yönetim Komitesi görüşü çerçevesinde ayrıca menfaat sağlanabilir.
Bağımsız Yönetim Kurulu üyelerinin ücretlendirmesinde Şirket’in performansına dayalı ödeme planları kullanılamaz.
Yönetim Kurulu üyelerine, atanma ve ayrılma tarihleri itibarıyla görevde bulundukları süre dikkate alınarak kıst esasına göre ödeme yapılır. Yönetim Kurulu üyelerinin Şirket’e sağladığı katkılar dolayısıyla katlandığı giderler (ulaşım, telefon, sigorta vb. giderleri) Şirket tarafından karşılanabilir.
Üst düzey yönetici ücretleri ise sabit ve performansa dayalı olmak üzere iki bileşenden oluşmaktadır.
Üst düzey yönetici sabit ücretleri; piyasadaki makroekonomik veriler, piyasada geçerli olan ücret politikaları, Şirket’in büyüklüğü ve uzun vadeli hedefleri ve kişilerin pozisyonları da dikkate alınarak uluslararası standartlar ve yasal yükümlülüklere uygun olarak belirlenir.
Üst düzey yönetici primleri ise; prim bazı, Şirket performansı ve bireysel performansa göre hesaplanmaktadır. Kriterler ile ilgili bilgiler aşağıda özetlenmiştir:
Prim Bazı: Prim bazları, her yılbaşında güncellenmekte olup, yöneticilerin pozisyonlarının iş büyüklüğüne göre değişkenlik göstermektedir. Prim bazları güncellenirken piyasadaki üst yönetim prim politikaları göz önünde bulundurulur.
Şirketimiz üst düzey yöneticilerinin işten ayrılmaları halinde, çalıştıkları süre, üst düzey yönetici olarak görev yaptıkları süre, sağladıkları katkı, ayrılma tarihinden önceki son hedef primi, son yılda ödenen maaş ve prim bilgileri dikkate alınarak işten ayrılma ikramiyesi ödenebilir.
Yukarıdaki esaslara göre belirlenen ve yıl içinde üst düzey yönetici ve Yönetim Kurulu üyelerine ödenen toplam miktarlar, izleyen Genel Kurul toplantısında mevzuata uygun olarak ortakların bilgisine ve/veya onayına sunulur.
Tofaş risk yönetimini; ekonomik, çevresel ve sosyal boyutlarda kapsayıcı bir şekilde ele almaktadır. “Şirket varlıklarının ve değerlerinin korunması”, “ticari, finansal ve operasyonel güvenin sağlanması” ve “kurumsal risk yönetiminde sürdürülebilirlik” esasları doğrultusunda faaliyetler sürdürülmektedir.
Tofaş yönetimi, kurumsal risklerin yönetilmesi, iç denetim ve iç kontrol faaliyetlerinin gerektirdiği tüm tedbirlerin alınması ve uygulanması alanlarında finansal, ticari, operasyonel ve organizasyonel olarak görevli ve sorumludur.
Şirket faaliyetleri, risklerin ve risk kaynaklı finansal, ticari ve işleyiş sonuçlarının Tofaş’ı ne derecede etkileyeceği hassas bir şekilde dikkate alınarak proaktif bir şekilde yönetilmektedir. Tofaş yönetimi risklerin sistematik bir şekilde idare edilmesi için belirleme ve değerlendirme sürecini 5 aşamada ele almaktadır:
1. Risklerin tanımlanması
2. Risklerin ölçülmesi
3. Risklerin değerlendirilmesi
4. Risklerin azaltılması veya devredilmesi
5. Risklerin izlenmesi ve raporlanması
Risk Yönetim Politikası kapsamında yasal mevzuata ve düzenlemelere uygun olarak Yönetim Kurulu’na risk yönetimi alanında raporlama yapılmaktadır. Risk raporlaması esasları, komite kuruluşuyla birlikte Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.’nin Risk Yönetim Sistemi’nin değerlendirilmesi sonucu belirlenmiştir.
Sürdürülebilirlik Temelli Risk ve Fırsat Analizi
|
Riskler |
Fırsatlar |
Ekonomik |
Borç ödeme riskleri Risklerin ana finansal sonuçlarının, piyasa beklentilerinin değişmesi nedeniyle yaşanacak pazar kaybı ile temsil edilmesi |
DBS (Doğrudan Borçlandırma Sistemi) İç kontrol sistemi Tofaş Ar-Ge Merkezi’nin, AB destekli araştırma proje sayısını artırması |
Çevresel |
Avrupa Birliği’ndeki yeni CO2 emisyon düzenlemeleri ile, 2030’a kadar %30-50 arasında değişen CO2 azaltımları gereksinimi Ulusal ve uluslararası yasal düzenlemelere uyum süreçlerinde yaşanabilecek satış veya üretim kayıpları |
Tofaş’ın, dünya çapında üretimde en yüksek standartlardan biri olan SPW (Stellantis Üretim Yönetimi) doğrultusunda uyguladığı, kayıpları ortadan kaldırmaya yönelik sürdürülebilir, sistematik iyileştirmeleri ve enerji tasarrufu projelerini teşvik eden yapılandırılmış bir üretim sistemine sahip olması Tofaş’ın üretim süreçlerinde, özellikle fosil yakıt kullanımını azaltmaya odaklanan, enerji tüketimini daha da azaltacak ve toplam çevresel etkiyi düşürecek çözümler üzerinde çalışması |
Sosyal |
Orta ve uzun vadede risk bulunmuyor. |
Tofaş’ın, tedarikçi ve bayi geliştirme çalışmaları ve müşteri bilgilendirme hizmetleri ile değer zincirinde çevre ve iklim sorumluluğu bilincini yaygınlaştırmak için çalışması Tofaş’ın, tüm paydaşlarını sürekli olarak öneri vererek katkıda bulunmaya teşvik etmesi, bu önerileri dikkate alarak, uygun olanları devreye alması |
Tofaş, tüm faaliyetlerini devamlılık ve verimlilik boyutlarında güçlendirirken, iç denetim alanındaki çalışmalarıyla raporlarını güvence altına almaktadır. Şirket, sorumlu ve sürdürülebilir bir yönetim anlayışı ile etkin denetim mekanizmaları kurmaktadır.
İç Kontrol Sistemi ve İç Denetim Sistemi, Yönetim Kurulu’na bağlı olan Denetim Komitesi sorumluluğunda takip edilmektedir. Komite, Şirket’in iç kontrol sistemi ve iç denetim faaliyetleri kapsamında kurumsal risk yönetimi ve finansal, ticari ve işleyiş riskleri gibi öngörülebilir potansiyel risklere karşı gerekli proaktif tedbirleri almaktadır. Aynı zamanda, Şirket’in iç kontrol, iç denetim ve risk yönetimi konularında yasal mevzuatın gerektirdiği sorumlulukları yerine getirdiğine dair değerlendirmeler yapılmaktadır.
İç denetim sistemlerinin etkinliği ve işleyişi ile ilgili olarak yapılan değerlendirmeler sonucunda geliştirmeye yönelik alınan aksiyonlar, Denetim Komitesi tarafından Yönetim Kurulu’na raporlanmaktadır.
Tofaş, değer zincirindeki tüm üretim ve hizmet süreçlerinin kalite seviyesini yükseltmek ve en rekabetçi düzeye getirmek için çalışmaktadır. Şirket’in kalite yönetim sistemi, değişen müşteri beklentilerine göre düzenli olarak güncellenmekte ve geliştirilmektedir.
Tofaş, müşteri memnuniyetini merkeze alan sürdürülebilir kalite anlayışı doğrultusunda, kalite göstergelerindeki iyileşmeyi, her yıl artırarak devam ettirmektedir. Tofaş bu alandaki çalışmaları sonucunda, tüm Stellantis fabrikaları arasında yapılan Stellantis Üretim Skoru Değerlendirmesi’nde 2022 yılı itibarıyla ilk 3 fabrika arasında yer almaktadır.
Stellantis Üretim Skoru Değerlendirmesi kapsamında, 2022 yılında Stellantis Müşteri Gözüyle Değerlendirme kriterleri ortaklaştırılmış ve yeni değerlendirme standardı yayınlanmıştır. Tofaş, yıl boyunca Müşteri Gözüyle Değerlendirme kalite göstergesinde büyük bir iyileşme sağlayarak, Stellantis fabrikaları arasında en iyi duruma gelinmiştir.
Ayrıca, 2022 yılında devreye alınan yeni dinamik test uygulaması ile, üretim süreci tamamlanan tüm araçlar müşteri kullanım koşullarına göre oluşturulan kısa pist üzerinde teste tabii tutularak, müşterilere hatasız araç gönderilmesi hedeflenmiş ve böylece müşteri memnuniyeti artırılmıştır. Bağımsız araştırma firmaları tarafından yapılan Yeni Araç Müşteri Anketi (NCBS: New Car Buyer Survey) sonuçlarına göre ise Fiat Egea Sedan ve Station Wagon, 2022 yılında tüm modeller arasında en yüksek kalite skoruna sahip araçlar arasında ilk çeyrekte yer almıştır.
Fabrikada kullanılmakta olan yeni nesil SPC ölçüm sistemlerinde gelinen son seviye ile ölçüm hızı önemli ölçüde artırılmış, ölçülen gövde frekansı iki katına çıkarılmıştır. 2022 yılında birden fazla CMM ile yapılan ölçümler tek bir yeni nesil SPC cihazı ile yapılabilir hale gelmiştir. Araç gövdesi tarama verileri gerçek zamanlı olarak incelenebilir duruma getirilerek diyagnoz yetkinliği artırılmıştır.
Tofaş, 2022 yılında gerçekleşen Entegre ISO 9001:2015, ISO 14001:2015 ve ISO 45001:2018 Standartları 2’nci Ara Gözden Geçirme denetimlerini başarıyla tamamlamış; denetimlerde herhangi bir uygunsuzluk tespit edilmemiştir.
Denetimler sonucunda Tofaş’ın güçlü yanları olarak;
öne çıkmaktadır.
Tofaş, İtalya Ulaştırma Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen Conformity of Production (Üretim Uygunluğu) denetimini 2022 yılında da başarılı bir şekilde sonuçlandırmış ve Uygunluk Beyanı onayını 3 yıl geçerli olmak üzere almıştır. Nihai müşteri gözüyle kalitenin fabrikadaki tüm süreç ve uygulamalara yaygınlaştırıldığını ifade eden bakanlık temsilcileri, olumlu izlenimler edindiklerini belirtmişlerdir.
2022 yılında Kalite Direktörlüğü tarafından Sanayi-Üniversite iş birliği kapsamında çeşitli üniversitelerde otomotiv sektörü, iş hayatı, kalite, dijitalleşme ve endüstriyelleşme süreçleri başlıklarında 6 farklı oturum düzenlenerek, sahip olunan bilgi ve tecrübenin sektöre yeni başlayan çalışanlar ve öğrencilerle paylaşımı sağlanmıştır.
Tofaş’ın tüm faaliyetlerine, kurum kültürünün temel taşlarını oluşturan üstün iş etiği kurallarına bağlılık anlayışı yön vermektedir. Bu bağlamda, üstün etik değerler sergilemek tüm Tofaş çalışanlarının ana öncelikleri ve sorumlulukları arasında yer almaktadır. Tofaş çalışanları yanında Tofaş bayileri, tedarikçileri, ortakları yani tüm paydaşların Tofaş Etik Davranış Kuralları ile Tofaş Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Politikası’na uygun hareket etmesi beklenmektedir.
Tofaş Etik Davranış Kuralları’nın uygulanması ve kurallara uyum sürecinin gözetimi, Tofaş Etik Kurulu tarafından yürütülmektedir. Tofaş, rüşvet ve yolsuzluğa karşı “sıfır tolerans” yaklaşımı ile hareket etmekte ve faaliyetlerini adil, dürüst, yasal ve etik kurallarına uygun bir şekilde sürdürmeyi taahhüt etmektedir. Şirket, geliştirdiği tüm politika ve prosedürlerde yasal düzenlemelere, etik ve mesleki ilkelere ve evrensel kurallara tam uyum göstermeyi hedeflemektedir. Bu kapsamda rüşvet ve yolsuzluk riskleri belirlenmekte; bunları azaltmaya yönelik faaliyetler gerçekleştirilmektedir. Şirket içi toplu eğitimler, rutin etik kural bilgilendirmeleri ve çevrimiçi eğitimlerle etik uyum faaliyetleri desteklenmektedir.
Tofaş, ana hissedarlarından Koç Holding’in imzacısı olduğu Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi’nin (UNGC) yolsuzlukla mücadele başlıklı 10’uncu ilkesini de iş etiği ve yolsuzlukla mücadele yaklaşımının ayrılmaz bir parçası olarak kabul etmektedir.
Tofaş’ta iş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ile benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılmamaktadır. İşin riski, çalışanın güvenliği, yasal zorunluluklar gibi işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem söz konusu değildir. Aynı veya eşit değerde bir iş için, cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılmamaktadır. İşe alım, görevlendirme ve yükselmede; dil, din, cinsiyet, ırk vb. konularda ayrımcılık yapılmaksızın objektif performans kriterleri gözetilmektedir. Tofaş’ta kesinlikle çocuk işçi çalıştırılmamakta; zorla/zorunlu tutarak çalıştırma uygulaması bulunmamaktadır.
Tüm faaliyetlerini, toplumsal, çevresel ve ekonomik boyutlar bağlamında ele alan Tofaş’ın temel önceliği, sürekli iyileştirilen ve değer üreten bir yönetim modeli oluşturmaktır. Sürdürülebilirlik odaklı yönetim yaklaşımı CEO ve tüm Yönetim Kurulu üyeleri tarafından benimsenmiştir.
Tofaş’ın “Kurumsal Sürdürülebilirlik Politikası”, bütüncül bir yaklaşım kapsamında ve sürdürülebilir gelecek stratejilerine dayalı iş modelleri çerçevesinde ele alınmaktadır. Şirket’in Kurumsal Sürdürülebilirlik Politikası gerek fabrikasının bulunduğu bölge ve gerekse yurt çapında, Tofaş’ın paydaşlarına karşı sorumluluğunu ortaya koyacak şekilde değerlendirilmektedir. Sürdürülebilirlik yaklaşımı ve uygulamaları Tofaş’ın tüm paydaşları da dâhil edilerek bir bütün olarak ele alınmaktadır.
Kurumsal Sürdürülebilirlik Politikası, çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim temelinde;
prensipleri yer almaktadır.
Bu bağlamda, “Yönetişim ve Sürdürülebilirlik” kapsamında Şirket’in kurumsal yönetim yapısı, risk yönetimi, iş etiği ve yolsuzlukla mücadele, sürdürülebilirlik yönetimi ve paydaş katılımı önem taşımaktadır. Tofaş’ın sosyal, etik ve çevresel yönetimi içeren Sürdürülebilirlik Politikası’nda, paydaşların katılımına dayanan ve paydaşların memnuniyetini ve beklentilerini dikkate alan bir bütünlük söz konusudur. Şirket’in vizyonu ve paydaşları tarafından tercih edilen kurumsal faaliyetleri çerçevesinde gerek sürdürülebilirlik gerekse sosyal sorumluluk anlayışı ve uygulamaları sürekli geliştirilerek devamlılık sağlanmaktadır.
Tofaş’ın kurumsal, sosyal ve çevresel etkinlik süreçlerinin yönetimi, iyileştirilmesi ve denetlenmesi ile yönetsel, sosyal ve çevresel performansının raporlanması ve elde edilen sonuçların tüm paydaşların ve kamuoyunun bilgisine sunulması, Şirket için önem taşıyan unsurlardır. Bu doğrultuda geliştirilen Tofaş Kurumsal Sürdürülebilirlik Politikası Yönetim Kurulu düzeyinde takip edilmekte; ilgili konular Yönetim Kurulu sorumluluğundaki komiteler bünyesinde değerlendirilerek raporlanmaktadır. Her yıl düzenli olarak Sürdürülebilirlik Raporu yayınlanırken, 2022 yılı itibarıyla Entegre Rapor devreye alınmıştır.
Sürdürülebilirlik Komitesi
Tofaş’ın sürdürülebilirlik stratejilerinin belirlenmesi ve takibinden Sürdürülebilirlik Komitesi; Sürdürülebilirlik Komitesi’nin sürdürülebilirlik stratejisine uygun olarak yönetilmesinden ise Riskin Erken Saptanması ve Risk Yönetimi Komitesi sorumludur.
Tofaş’ta; tüm birimler, çalışanlar ve diğer ilgili paydaşlar tarafından belirlenen risk ve fırsatlar değerlendirilmekte; riskler en aza indirilerek, gerekli aksiyonların alınması sağlanmaktadır. Aksiyon planları sonucunda kaydedilen ilerleme risk sahipleri tarafından gözlemlenmektedir. Riskin Erken Saptanması ve Risk Yönetimi Komitesi, önem derecesine göre bu alandaki çalışma ve uygulamaları Kurumsal Yönetim Komitesi’ne veya Yönetim Kurulu’na raporlamaktadır. Bu çerçevede, Yönetim Kurulu, yürütülen sürdürülebilirlik faaliyetleri hakkında bilgi almakta ve gündeme gelen konular Yönetim Kurulu üyeleri tarafından değerlendirilmektedir. Üst yönetim, müdürlükler ve birimler tarafından denetlenen sürdürülebilirlikle ilgili faaliyetlerin koordine edilmesi ve raporlanması Sürdürülebilirlik Ekibi tarafından gerçekleştirilmektedir.
İklim Değişikliği ve Risk Değerlendirmesi
İklim risklerini değer zinciri üzerinden konumlandıran Tofaş, bu riskleri daha iyi ve entegre bir şekilde yönetebilmek adına önem derecesine göre değerlendirmektedir. Finansal etki değerleri üzerinden puanlar verilerek iklim riskleri belirlenmektedir.
İklimle ilgili risk değerlendirme süreci; gerçekleşme olasılığı, kârlılık üzerindeki potansiyel etkisi, iş sürekliliği ve itibar (ve bu unsurların bir kombinasyonunun) sınıflandırılmasıyla başlamaktadır. Birlikte analiz edilen bu unsurlar, risklerin önemini ve öncelik sırasını belirlemektedir. Önceden belirlenmiş önem eşiğini aşan olaylar için, mevcut önlemler analiz edilmekte ve gelecekteki sınırlama önlemleri, eylem planları ve sorumlu kişiler belirlenmektedir.
Tofaş risk değerlendirme metodolojisine göre iklimle ilgili riskler; finansal, itibarla ilintili, üretimsel, işleyişsel, insani ve yasal etkiler dikkate alınarak puanlanmakta ve maksimum puan risk değerlendirme puanı olarak tanımlanmaktadır. Tüm riskler etki, olasılık ve zaman çerçevesine göre değerlendirilmektedir. Hesaplama sonucunda puanın 6’dan küçük olması durumunda, ilgili riskler kabul edilebilir olarak tanımlanmaktadır. Diğer sınıflandırmalar ise, orta riskli (6 ile 12 arasındaki skorlar) ve yüksek riskli (12 ile 16 arasındaki skorlar) şeklinde değerlendirilmektedir. Ancak, bir itibar sorunu veya yasal risk söz konusu olursa, potansiyel risk her halükârda “Yüksek” olarak tanımlanmaktadır. Finansal etkiyi puanlamak için risk, Şirket üzerinde önemli bir etkisi olmayan uygun bir finansal kayıp seviyesi olarak tanımlanabilmekte; 1.000.000 euronun altında ise, önemli mali etki olarak kabul edilmemektedir.
İklimle ilgili riskler
Risk tipi |
Önem derecesi |
Risk açıklaması |
Güncel düzenlemeler |
***** |
Şirket’in tüm faaliyetleri ilgili yönetmeliklere uygun yönetilmektedir. Aynı zamanda mevcut ve gelecekteki olası düzenlemeler yakından takip edilmekte olup her yıl düzenli olarak bütçelendirilmektedir. |
Hazırlığı devam eden düzenlemeler |
***** |
Artan yakıt ekonomisi gereksinimleri ve azaltılmış sera gazı emisyonları ile ilgili ortaya çıkan yasalar, düzenlemeler ve hükümet politikaları gibi doğrudan Şirket operasyonları ile ilgili ortaya çıkan düzenlemelerin Şirket faaliyetleri üzerinde önemli bir etkisi vardır. Tofaş, iklim değişikliğine bağlı riskleri önlemek adına en iyi uygulamaları hayata geçirmek için çalışmalar yürütmekte ve düşük karbonlu geleceğe geçiş için planlarını şekillendirmektedir. |
Teknoloji |
***** |
Gelişen yeni teknolojiler müşteri beklentileri, üretim süreçleri ve iş yapış modellerini derinden etkilemektedir. Ayrıca, otonom sürüş teknolojilerinden teknoloji firmalarının yanı sıra start-upların da dâhil olduğu yoğun bir rekabet ortamı gözlenmektedir. Tofaş, sahip olduğu rekabet gücünü sürekli iyileştirmek için teknoloji alanındaki düzenleme ve yenilikleri yakından takip etmekte; değişen pazar ve müşteri gereksinimlerini göz önünde bulundurarak teknoloji alanındaki stratejik önceliklerini ve uygulamalarını buna uygun olarak şekillendirmektedir. Tofaş, çalışanlarına yeni teknolojiler üzerine yetkinliklerini geliştirmeleri üzerine gelişmiş eğitim fırsatları sunmaktadır. Tofaş ar-ge yetkinliklerini; bağlanabilirlik, bilgi eğlence, tahrik sistemleri, kontrol yazılımları ve ileri sürüş desteği alanlarında geliştirmeyi hedeflemektedir. Tofaş, küresel otomotiv yazılımı alanındaki ihtiyaçlara yanıt vermek üzere faaliyet kapsamını sürekli genişletmektedir. Tofaş’ın, daha düşük karbonlu ve enerji verimi yüksek bir ekonomiye geçiş için, otonom sürüş teknolojisine yönelik araştırmaların artırılması gibi teknoloji alanlarındaki projeleri 2022 yılında da devam etmiştir. |
Yasal |
*** |
TOFAŞ, dünya genelinde şekillenen iklim politikalarını izleyerek yeni regülasyonlar kaynaklı oluşabilecek riskleri önlemek adına olası düzenlemeleri yakından takip etmekte ve uyum planlarını yapmaktadır. |
Piyasa |
***** |
Dünya genelindeki çevresel ve sosyal sorunlar, demografik değişimler ve gelişen teknoloji müşterilerin mobilite alanındaki ihtiyaç ve beklentilerini dönüştürmektedir. Müşteri beklentileri ve ihtiyaçlarındaki değişikliklerle ilgili riskler, yeni teknolojilerin geliştirilmesindeki gecikmeler, bunları karşılayan kârlı ürünlerin yaratılamaması ve satılamaması ile sonuçlanabileceği için önemlidir. Müşterilerin değişen ihtiyaç ve eğilimleri düzenli olarak yapılan araştırmalarla takip edilmektedir. Tofaş, bu ihtiyaçları sürdürülebilir yöntemlerle karşılamak için teknolojiler ve çözümler geliştirmekte, yeni satış ve hizmet modelleri yaratmaktadır. Bu kapsamda üzerinde çalışılan bir diğer alan da alternatif yakıtlı araçların geliştirilmesidir. Bu doğrultuda, dünyadaki elektrikli araç teknolojileri yakından takip edilmekte; bu araç sistem ve bileşenlerinin yerli üretimini gerçekleştirmeye yönelik yenilikçi çözüm ve uygulamalarla bu teknolojilerin entegre edilmesi için çalışılmaktadır. Aynı zamanda, Stellantis’in doğal gaz ve biyoyakıt kullanan alternatif yakıt sistemlerinin yaygınlaştırılma çabalarına da katkı sunulmaktadır. |
İtibar |
*** |
Bu madde açısından gelecekte herhangi bir çatışma beklenmemektedir. |
Akut fiziksel |
*** |
Tofaş fabrikasına 500 metre uzaklıkta bulunan Nilüfer Çayı ana sel riski olarak belirlenmiştir. |
İklimle İlgili Risklerin Yönetimi
Mevcut ürün ve hizmetlerin güncel düzenlemelerden kaynaklanan mali yükümlülükleri, iklimle ilgili finansal riskler olarak kabul edilmekte ve bu düzenlemeler, Tofaş’ın faaliyetlerinin maliyetini artırmaktadır.
Artan yakıt verimliliği gereksinimleri ve azaltılmış sera gazı ve egzoz gazı emisyonları dâhil olmak üzere; yasalar, düzenlemeler ve hükümet politikaları, Şirket’in iş süreçleri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
İklimle alakalı riskleri en aza indirmek için ilgili faaliyetlere ar-ge bütçesi ayrılmaktadır. Stellantis Grubu’nun bir parçası olarak CO2, kirletici emisyonlar ve yakıt verimliliği düzenlemelerine uyum sağlamak için;
Yakıt tüketimi, egzoz emisyonu ve araçların toplam ağırlığının düşürülmesinin çevreye etkisi gibi konuların bilincinde olarak bu alanda yoğun çalışmalar yürütülmektedir. Bu alanda yürütülen faaliyetler, yüksek mukavemetli/hafif malzeme teknolojileri ve hibrit çözümler ile kesit ve topoloji optimizasyonuna dayalı hafif tasarım çözümlerine odaklanmaktadır.
Değişen müşteri ihtiyaç ve talepleri doğrultusunda elektrikasyon çalışmalarına yöneliyor, yeni mobilite çözümleri geliştiriyoruz.
Düşük CO2 emisyonlu araçlara olan talepteki yoğun ve beklenmedik artış bir risk olarak değerlendirildiğinde, Tofaş’ın gelirleri üzerinde potansiyel finansal etkiye neden olabileceği gözlenmektedir. Bu riskin ana finansal sonuçları, piyasada talep edilen araçların pazara sunulamaması nedeniyle potansiyel satışların kaybı ile temsil edilmektedir. Tofaş bu kapsamda yapılan pazar araştırması sonucunda, yaklaşık %2,5’lik pazar payı kaybetme riskinin olduğunu gözlemlemiştir.
Otomobil endüstrisinde mobilite çözümlerinin giderek daha fazla düşük emisyonlu araçlara odaklanmasının sonucu olarak iklim değişikliği konusunda farkındalık artmaktadır. Tofaş bu konuyu en önemli gelişme alanlarından biri olarak görmektedir. Şirket bu riski doğru yönetebilmek amacıyla, bir yandan yeni pazar trendlerini belirlemek için tüketici analizleri yapmakta; diğer yandan üretim esnekliğini sağlamak için sendikalar ve çalışan temsilcileri ile iş birliği arayışında bulunmaktadır. Pazar payı ve tüketici talep gelişimi sürekli takip edilerek olası senaryolar ve bunların finansal etkileri analiz edilmektedir. Ekolojik otomobillere yönelik tüketici tutumu, fiyat esnekliği, pazar penetrasyonu, itibar endeksi gibi konularda spesifik analizler yapılmaktadır. Tofaş, geliştirdiği yenilikçi çözüm ve uygulamalar ile bu teknolojilerin entegre edildiği elektrikli araç sistem ve bileşenlerinin yerli üretiminin sağlanmasını hedeflemektedir. Bu kapsamda üretilen Fiat Egea’nın hibrit motorlu versiyonu 2022 yılında piyasaya sunulmuştur.
İklim Stratejisi ve Karbonsuzlaşma Planları
IPCC’nin hem geçiş senaryolarını hem de fiziksel iklim senaryolarını kullanan Tofaş, iklim değişikliğiyle mücadele için küresel politikalar ve eylemler çağrısında bulunan uluslararası iş bildirisi “2°C Mücadelesi Tebliği (The 2°C Challenge Communique)”ni imzalamıştır. Tofaş ayrıca Aralık 2022’de imzaladığı başvuru ile Bilim Temelli Hedefler Girişimi’ne (Science Based Targets initiative - SBTi) dâhil olmuştur.
Tofaş, düzenlemelerden kaynaklanan risklere maruz kalmamak için üç farklı senaryo kullanmaktadır:
Yüksek Karbon Fiyatı Senaryosu: Bu senaryo, iklim değişikliğini 2100 yılına kadar 2°C ile sınırlama hedefi doğrultusunda sera gazı emisyonlarını azaltmak için yeterli kabul edilen politikaların uygulanmasını temsil etmektedir. Senaryo, OECD ve IEA (2017) tarafından yapılan araştırmaya dayanmaktadır.
Orta Seviye Karbon Fiyatı Senaryosu: Bu senaryo, uzun vadede sera gazı emisyonlarını azaltmak ve iklim değişikliğini 2°C ile sınırlamak için politikaların uygulanacağını; ancak, alınacak eylemin kısa vadede erteleneceğini varsaymaktadır. Senaryo, OECD ve IEA tarafından yapılan araştırmaların yanı sıra Ecofys, Climate Analytics ve New Climate Team tarafından İklim Eylem Takipçisi tarafından ülkenin Ulusal katkı beyanının yeterliliğine ilişkin değerlendirmelere dayanmaktadır. Kısa vadede 2°C hedefine uyumlu olmayan Katkıları Ulusal Olarak Belirlenmiş olan ülkelerin orta ve uzun vadede iklim azaltım çabalarını artıracağı varsayılmaktadır.
Düşük Fiyat Senaryosu: Bu senaryo, OECD ve IEA (2017) tarafından yapılan araştırmaya dayalı olarak bir ülkenin ulusal katkı beyanının yeterliliği kapsamını tam olarak uygulamasını temsil etmektedir. Bu senaryodaki fiyatların, Paris Anlaşması’nın hedeflerine ulaşmak için yetersiz kalması muhtemeldir.
Tofaş’ın, 2030 yılına kadar Kapsam 1 çerçevesinde 1,6 milyon ABD doları ile 5,6 milyon ABD doları arasında değişen yıllık karbon fiyatlandırma riskine maruz kalabileceği görülmektedir. Bu finansal risk, farklı iklim senaryoları çerçevesinde değişebilmektedir.
Tofaş, fiziksel riske maruz kalmamak için ise üç farklı senaryo kullanmaktadır:
Yüksek İklim Değişikliği Senaryosu (RCP 8,5): Mevcut oranlarda emisyonlarla her zamanki gibi işlerin devam etmesine dayanmaktadır. Bu senaryonun 2100 yılına kadar 4°C’den fazla ısınmaya neden olması beklenmektedir.
Makul İklim Değişikliği Senaryosu (RCP 4,5): 2080 yılına kadar emisyonları mevcut seviyelerin yarısına indirmek için güçlü azaltma eylemlerinin uygulanmasını temsil etmektedir. Bu senaryonun 2100 yılına kadar 2°C’yi aşan ısınmayla sonuçlanması daha olası görülmektedir.
Düşük İklim Değişikliği Senaryosu (RCP 2,6): 2050 yılına kadar emisyonları yarıya indirmek için agresif azaltım eylemlerinin uygulanmasını temsil etmektedir. Bu senaryonun 2100 yılına kadar 2°C’den daha az ısınmayla sonuçlanması muhtemeldir.
Tofaş, ilgili iklim senaryosu analizlerini yapmak için varlık düzeyinde verileri kullanmaktadır. Düşük bir iklim değişikliği senaryosunda, yüzyılın sonuna kadar 2°C’lik bir ısınma ile karşı karşıya kalınmaktadır. Makul bir senaryoda 2°C’yi aşarken, son olarak yüksek senaryoda yüzyılın sonuna kadar 4°C’yi aşmaktadır.
Tofaş, öncelikle söz konusu tesislerin enlem ve boylam koordinatlarını almakta; daha sonra bu tesisleri, toplamda 7 farklı iklim değişikliği tehlikesiyle eşleştirmektedir. Eşleştirme yapıldıktan sonra, tesis düzeyinde riske maruz kalma düzeyinin ölçebileceği bir seviyeye gelinmekte; bu durum, daha sonra kurumsal veya toplu fiziksel risk puanlarını etkilemektedir.
Tofaş fiziksel risk senaryolarını, özellikle pazar riskleri ve regülasyonlardan kaynaklı riskler gibi geçiş riski analizlerinde de olduğu gibi 2050 yılına kadar ele almaktadır.
Değerlendirme için; su stresi, sel, sıcak hava dalgaları, soğuk dalgalar, kasırgalar, orman yangınları ve deniz seviyesinin yükselmesi göz önünde bulundurulmaktadır.
İklim değişikliğinin, doğal tehlikelerin büyüklüğünü ve sıklığını daha da değiştirecek ve Tofaş’ın fiziksel varlıklarını ve iş sürekliliğini tehdit edecektir. Tofaş’ın Risk Yönetimi Politikası, Şirket’in işinde kesintilere yol açabilecek maddi hasarları önlemeye yardımcı olmak için büyük ölçüde kayıp önlemeye ve hafifletmeye odaklanmıştır. Risk değerlendirmesine göre, yıllık yatırım ve bakım bütçesi risk skorunu düşürecek şekilde düzenlenmektedir.
Tofaş, 2021 yılında toplam 102.917 CO2e olmak üzere Kapsam 1 ve Kapsam 2 emisyonları hedef olarak belirlemiş; Kapsam 1 ve Kapsam 2 emisyonlarını 2030 yılına kadar 2021 yılına oranla %50 azaltmayı taahhüt etmiştir. Şirketin 2022 yılı Kapsam 1 ve 2 toplam emisyonu 84.871 CO2e’dir.
Tofaş, enerji verimliliği çalışmalarıyla düşük karbonlu ekonomiye geçişi desteklemektedir ve bu kapsamda İklim Platformu’nun da kurumsal üyesidir. Şirket üretim süreçlerinde, özellikle fosil yakıtların kullanımını azaltmaya odaklanarak, enerji tüketimini daha da azaltacak çözümler üzerinde çalışmaktadır. Enerjiyle ilgili maliyetlerde önemli tasarruflar sağlayan bu çözümler sayesinde 2022 yılında toplam 115.055 GJ enerji verimliliği ve 3,4 milyon euro tasarruf gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, yeşil tedarik stratejisine göre ilk etapta enerji verimli makineler ve tesisler seçilmektedir.
Tofaş 2022 yılında, bağlı olduğu Dünya Klasında Üretim metodolojisi doğrultusunda enerji tüketimini ve CO2 emisyonlarını azaltmak için çalışmalar yapmaya devam etmiştir. 2022 yılında toplam 201 adede ulaşan enerji verimliliği projeleri sayesinde 2021 yılının son çeyreği itibarıyla 115.055 GJ enerji tasarrufu sağlanarak 9.622 ton CO2 salımının önüne geçilmiştir.
İklim değişikliğinin giderek artan önemi ile birlikte, Stellantis kapsamında düşük emisyonlu araçların geliştirilmesinin mobilite çözümleri içindeki payı artmaktadır. Tofaş bu çalışmaları desteklemekte ve bu konuyu sürekli iyileştirme gerektiren bir alan olarak görmektedir. Tofaş Ar-Ge Merkezi için araç konsept, stil, gövde, iç tasarım, süspansiyon, motor, emisyon, titreşim ve akustik alanlarında tasarım ve test altyapısına yönelik yapılan toplam harcama yaklaşık 58 milyon eurodur. Ar-Ge Merkezi, AB destekli araştırma projelerinin sayısını 31’e çıkarmış ve bu projeler kapsamında 260’tan fazla uluslararası proje ortağı ile çalışmıştır.
Tofaş Ar-Ge Merkezi, katma değer sağlayan yeni projeler ve yenilikçi fikirlerle her yıl patent başvuru sayısını artırmayı hedeflemektedir. Tofaş, yenilikçi çalışmaları sonucunda 71 adet patent başvurusu gerçekleştirmiştir.
Tofaş’ın risk ve fırsat yönetimi süreçleri, Şirket’in kredi notunu yükselterek yatırım bankalarıyla iş birliği yapma fırsatı yaratırken çevre çalışmaları ise sermayeye erişim fırsatlarını kolaylaştırmaktadır.
